نشریه شماره 10 تشکل زنان 8 مارس
زن، گاو و پدر سالاری
زنان دست به مقاومت می زنند: مهریه ی زن، مرد را فاسد می کند!
در اکثر کشورهای آفریقایی رسم است که زن را خریداری کنند. چیزی که در گذشته بصورت هدیه سمبلیک به والدین عروس اهدا می شد امروز بسیار گران شده است. این نه تنها باعث مقروض شدن مردان می شود بلکه باعث گسترش خشونت مردان علیه زنان در خانواده نیزمی شود: آنه امونو زن دهقان و مادر 4 فرزند از شوهر خود با چنگک دروگری چنان کتک وحشتناکی خورد که به مدت دو هفته در بیمارستان در کما بسر می برد. شوهر آنه صورت او را به وسیله چنگک شدیدا مجروح کرد و سر او را با لگد کوبیده و وسایل منزل را هم روی بدن او خرد کرد. در مورد تجاوزات جنسی که به او شده همه سکوت می کنند. آنه بعد از دو هفته به هوش آمد اما کاملا صدمه دیده و گیج است. شوهر او که دستگیر شده بود بعد از بازجویی کوتاه آزاد شد زیرا او به پرداخت مهریه برای همسرش استناد کرد و گفت: من از بابت زنم پول پرداخت کرده ام و کتک زدن هم حق من است از این طریق زنم را که ملک خصوصی من نیز هست تربیت کنم.» پلیس و مقامات دادگاه هم با او هم عقیده اند و بهمین جهت آزادش کردند.
وقتی در سال 1999 در دهکده «اکوروت» در شرق اوگاندا این اتفاق افتاد، یک زن حقوقدان بنام «آتو کی تورنر» اولین دفتر مشاوره برای زنان کتک خورده را در مناطق روستایی اوگاندا سازمان داد. او با سازمان دادن پروژه مشاوره حقوقی برای زنان، مردم را در منطقه ی شرقی اوگاندا در استان «تو رو رو» بسیج کرد تا یک شبکه علیه خشونت در خانواده برپا کنند.
او می گوید: «برای من جراحات ناشی از خشونت در خانواده بسیار تکان دهنده بودند زیرا شوهران این زنان برای آنان شیربها پرداخت کرده اند و خود را مالک مطلق زنان خود می دانند.» Feel Free شبکه مبارزه با خشونت جنسی» شیربها را وسیله استثمار زنان و مانعی در مقابل دست یابی به برابری می داند.
شیربها ریشه در سنت دارد ولی پایه های آن بوسیله مدرنیته در جامعه محکم شده است. خانم تورنر توضیح می دهد: «در دوران قبل از استعمار داماد برای والدین عروس، هدیه هایی بصورت سمبلیک اهدا می کرد. امروز شیربها وسیله اعمال قدرت پیرمردها و مردان صاحب نفوذ شده است. جای برنامه تشکیل اتحاد بین خانواده، زوجین را ثروتمند شدن گرفته است.» یک دلیل این جایگزینی دوران استعمار است. انگلیسی ها در اوگاندا اهدای هرگونه شی را از طریق خانواده داماد به عروس رد می کردند. بجای گاو بایستی پول بابت شیربها پرداخت می شد و حتی در بعضی نقاط مبلغ مورد پرداخت شیربها از طریق کارمندان کشور مستعمره چی تعیین می شد. بعد از پایان دوران استعمار کهن سیستم شیربها کارکرد ویژه خود را یافت، به این معنی که بسیار عادی شد زنی را خریداری کنی تا بتوانی از این طریق بدون محدودیت بر او فرمان برانی. بدین طریق این وضعیت سرنوشت گریز ناپذیر زنان شد.
امروز در آفریقا هرچه بیشتر زنان بایستی خانواده خود را تامین کنند، زیرا دائما به تعداد مردانی که توانایی تامین خانواده را ندارند افزوده می شود. تورنر معتقد است گسترش بیماری ایدز، باعث بیوه شدن بسیاری از زنان شده و به این دلیل به مسئولیت تامین خانواده بر دوش زنان قرار می گیرد. خشونت در خانواده یکی از نتایج مستقیم پرداخت شیربها برای زنان است. زیرا طلاق تقریبا غیرممکن است، چون در صورت طلاق بایستی شیربها به خانواده داماد پس داده شود، امری که ممکن نیست زیرا آن شیربها قبلا به مصرف رسیده است.
اوگاندا بالاترین رقم خشونت در خانواده در سطح جهان را دارد. حداقل از هر 4 نفر زن یک نفر هر شب در خانواده مورد خشونت و بی احترامی قرار می گیرد. ساختار پدرسالاری و وقایع دردناک جدید این کشور به این خشونت اجتماعی علیه زنان شدیدا خدمت می کند. البته فقط زنان قربانی نیستند بلکه در دوران استعمار کهن مردان جوان مجبور بودند بصورت
کارگران سیار کار شاق بکنند تا از این طریق سرمایه لازم برای شیربها را تهیه کنند تا بتوانند ازدواج بکنند. حتی امروز بسیاری از مردان ازهمان روز اول ازدواج تا گلو زیر بار قرض و بدهکاری می روند. از آنجایی که مردان جوان هیچ گونه امکانی برای تهیه این همه گاو که پیرمردان بعنوان شیربها تقاضا می کنند، را از راه قانونی ندارند بهمین دلیل دزدی حیوانات و راهزنی مسلحانه در مرز بین اوگاندا و کنیا بیداد می کند.
دختران جوان به ازدواج مردان پیر در می
آیند چون فقط آنها امکان پرداخت این همه گاو بعنوان شیربها را دارند. اغلب این مردان ایدز دارند و دختران جوان را هم مبتلا می کنند. اگر مردان جوان نتوانند شیربها پرداخت کنند، هرگز امکان تشکیل خانواده برایشان نیست. با وجود اینکه این مشکل یک نزاع بین نسل های مختلف مردان می باشد، ولی نتایجی که برای زنان همراه دارد فاجعه آمیز است. چون مردان جوان برای اثبات مردانگی خود به دنبال بدیل های دیگری می روند. از زمانی که شیربها از صورت سمبلیک خود خارج و تبدیل به منبع درآمد شده است، آمار تجاوزات جنسی بالا رفته است. این را دیگر نمی توان با سنت توجیه کرد.
در هیچ جای آفریقا قانونی وجود ندارد که پرداخت شیربها را ممنوع کند. بالعکس مقامات مسئول افریقایی شیربها را جزئی از سنت آفریقا بحساب می آورند که خانم آتوی شخصا با آن روبرو بوده است. «هنگامی که به پروژه میفومی بعنوان
شبکه Feel Free در سال 2000 در «تو رو رو» یک رفراندوم علیه شیربها سازمان داد. زنان فعال در این سازماندهی را تهدید کردند که مسموم شان خواهند کرد و یا آنها را آتش خواهند زد. زنان از موضع تعرض برخورد کرده و سعی در جلب حمایت شهرداری از پروژه خود کردند. این رفراندوم با موفقیت انجام گرفت. اکثریت مردم تو رو رو رای دادند که در ازدواج های آتی فقط هدیه های کوچک داده شود بدون حق پس گرفتن. این موفقیت در آفریقا استثنائی بود.
خانم فینا زایدوریس روانشناس می گوید:
«جامعه مصرفی و فشار گروهی از طریق مردان باعث کمرنگ شدن نقش ایده آل و قدیمی مردان یعنی نان آور و پدر خانواده شده است، چیزی که جان سختی می کند
«حقوق» پدرسالاری است.» این خانم در یک پروژه کمک رسانی به زنان قربانی خشونت خانگی در آفریقای جنوبی کار می کند. خانم نکایا مسئول شبکه زنان خبرنگار تانزانیایی می گوید «ما با این مشکل روبرو هستیم که در کلیه اقوام عشایر مثل ماسای شیربها و ناقص سازی جنسی دختران همدیگر را تکمیل می کنند.
برای دختری که «ختنه» شده و به مدرسه نرفته است پدرش می تواند خواهان شیربهای سنگینی باشد. و این باعث گسترش ناقص سازی جنسی دختران می شود، علاوه بر آنکه صدمات فاجعه آمیز روحی و جسمی را بهمراه دارد. زنان خبرنگار سعی می کنند از طریق فرستنده های رادیویی محلی و تاتر دراین زمینه روشنگری کنند. در تانزانیا به علت مبارزات سازمان های زنان در سال 1998 قانونی علیه انواع خشونت جنسی تصویب شد. مبارزه علیه بی احترامی به زنان در آفریقا تازه شروع شده است.
تلخیص از روزنامه آلمانی تاس – 7 جولای 2004