نشریه شماره16

باید فمینیسم را دوباره در دستور کار خود قرار دهیم

  ترجمه و تلخیص م. حقوقی

مقاله زیر تلخیص و ترجمه ای است از مصاحبه مجله آلمانی Frauenrat با شارلوت بانچ1، از تئوریسین ها و فعالین جنبش زنان که بیش از سی سال در این عرصه مبارزه کرده است. این مصاحبه در فوریه سال 2005 به چاپ رسیده است. در این مصاحبه از پروفسور آمریکائی شارلوت بانچ درباره موقعیت جنبش زنان در جهان سوال می شود و او گزارشی از چهل و نهمین اجلاس کمیسیون حقوق زنان در سازمان ملل ارائه می کند. این اجلاس که از 28 فوریه تا 11 مارس 2005 در نیویورک برگزار شد به اتفاق آراء مفاد قطعنامه «پلاتفرم عمل» چهارمین کنفرانس جهانی زنان در پکن را مورد تائید قرار داد. قابل ذکر است که شرکت کنندگان اجلاس در عین تاکید بر مفاد قطعنامه از کندی اجرای آن طی ده سال بعد از کنفرانس انتقاد کردند. انتقاد دیگری نیز در همین رابطه به سیاست  تبلیغاتی Gender Mainstreaming (مطرح کردن مسئله زنان) در مباحث سیاسی و آموزشی فمینیستی شد، سیاستی که می تواند در پیشبرد استراتژی فمینیستی تاثیر معکوس و منفی داشته باشد.

بخشی از مصاحبه با شارلوت بانچ 

س. آیا بنظر شما چهل و نهمین دیدار کمیسیون حقوق زنان در نیویورک موفق بود؟

ج. میتوان گفت که برای همه یک موفقیت محسوب می شود. به دو دلیل. یکی اینکه «پلاتفرم عمل» قطعنامه پکن دوباره مطرح و بطور کامل تائید شد. فراموش نکنیم که ده سال پیش بسیاری از دولت ها از جمله آمریکا از این پلاتفرم حمایت نکردند. این دستاورد مهمی بود. دوم اینکه بیش از سه هزار نماینده از سازمان های غیر دولتی کشورهای مختلف به نیویورک آمدند و به دولت هایشان نشان دادند که پلاتفرم پکن نمرده است و جنبش جهانی زنان هنوز همچون قدرتی پوینده موجود است.

س. با توجه به اینکه مطرح کردن حقوق زنان در چارچوب حقوق بشر و شعار «حقوق زنان، حقوق بشر است» بعد از قطعنامه پکن مطرح شد و در مرکز توجه قرار گرفت امروز پس از ده سال از خود می پرسیم آیا تعدد، گستردگی و گونه گونی موجود در جنبش زنان مایه تقویت جنبش است و یا بالعکس، آنرا ضعیف می کند.

ج. شاید بهتر باشد طور دیگری به مسئله نگاه کنیم. این واقعیتی است که جنبش زنان عقب گرد داشته و بیشتر در یک حالت دفاعی قرار گرفته. این را نه  تنها در مورد پکن می توان دید، بلکه در کنفرانس حقوق بشر در وین، کنفرانس ملل در قاهره، و نشست جهانی دادگاه عالی جرائم و غیره نیز قابل ملاحظه است. و مبارزه تدافعی و صرفا مقاومت به مراتب مشکل تر از حرکت مبارزاتی و حمله است. البته عموما حرکت های مثبتی انجام می شود اما به همصدائی نمی انجامد. یک حالت یاس و سرخوردگی محسوس است که باعث عدم رشدمان شده است.

در این دوره فعالیت زنان اصولا به موضوعاتی مثل ایدز، حقوق جنسیتی و غیره محدود شده و به مسائل اساسی تر و مشترک کمتر پرداخته می شود. فعالین زن کارشان را در همین زمینه های مشخص تخصصی و حرفه ای کرده اند که البته کم اهمیت نیست.

تبادل نظر بین کمیسیون حقوق زنان و سازمان های غیر دولتی زنان و عرصه برای طرح مسائل جدید از طرف کمیسیون محدود می شود. در صورتی که ان جی اوها مسائل جاری از جمله سیاست صلح جهانی، بنیادگرائی در حال رشد، اقتصاد جهانی و... را در دستور کار خود قرار می دهند. به همین دلیل است این ان جی او ها بسیاری از زنان فعال شرکت کننده در کنفرانس ها  را به خود جلب میکنند. 

س.فکر می کنم برای ما در اروپا فمینیسم با طرح موضوع در غالب «جنسیت»2 به حاشیه رانده می شود. در آلمان وضع به مراتب بدتر است. به طوری که «سیاست حقوق زنان» از طرفی با قلاب «جنسیت» و از طرف دیگر توسط «خانواده» به بند کشیده شده است و پیوسته به این دو مفهوم خلاصه و تعریف می شود.

ج. «جنسیت» به هر حال محصول تجزیه و تحلیل فمینیست هاست. گرچه این واژه و این مفهوم بطور روزافزون توسط دولت ها و آنطور که به نفعشان است بکار برده می شود.

س. در آلمان این مشکل وجود دارد. اینکه چطور می توان Gender mainstreaming را به عنوان یک تاکتیک و نه به عنوان یک هدف در خود طرح، ارائه و معنی کرد. بنظر می رسد سیاستمداران ترجیح می دهند از لغت «جنسیت» استفاده کنند که مجبور نباشند لغت «زنان» را بکار ببرند.

ج. دقیقا. و واژه سکس خیلی بیشتر از واژه «زنان» مطرح می شود.

واژه های مطرح در سال های پیش را می شناسید، نژاد، طبقه، جنس3  و تبعیض جنسی4. امروز دیگر کسی این عبارات را بکار نمی گیرد. ما امروز باید واژه هایی چون «زنان» و «تبعیض جنسی» را دوباره تعریف کنیم و در موردشان تامل کنیم چون هنوز مسائلی حل نشده اند. مسئله هنوز بر سر سکسوالیته است. به همین دلیل است که می گویم ما باید امروز فمینیسم را دوباره در دستور کار خود قرار دهیم.

با تجربه چهل و نهمین کمیسیون حقوق زنان در سازمان ملل در نیویورک باید بگویم که جنبش زنان دیگر جنبش جوانی نیست، ما پیرتر، باتجربه تر و خسته تر شده ایم. در اینجا من خودم را در بین فعالین تازه نفس و جوان از نقاط مختلف جهان دیدم و سرحال آمدم. به امید پنجمین کنفرانس جهانی زنان و به این امید که نسل جوان بتواند خواسته ها، تجارب و دانسته هایش را در آن مطرح کند.

 توضیحات:

1 Charlotte Bunch

2 Gender

3 race, class, sex

4 sexual discrimination