آذر درخشان تا آخرین دم روی صحنه بود
نویسنده: تراب حق‌شناس
چه نام مستعار شايسته اى داشت. مبالغه آميز نبود. هم آذر بود از آن نوع (به گفتهء حافظ) "كه آتشى كه نميرد هميشه در دل ماست" و هم در محيط تيره و سراپا ستم و تبعيض كنونى، درخشان بود. زبان او گوياى مبارزهء وسيع ترين قشر ستمديدهء ايران و جهان يعنى زنان بود. اهل فكر بود، تك ساحتى نبود، در قالب ويژه و محدودى نمى خواست اسير باشد. مسأله زنان را جدا از مردان و كل جامعه و تاريخ طبقاتى آن تلقى نمى كرد. به ريشه ها دست مى برد، راديكال بود.
در يك سال گذشته كه بارها شانس عيادت از او را داشتم، هر بار، با روحيه اى شكيبا، اميدوار و رزمنده روبرو مى شدم و از او مى آموختم. بيمارى را كه به آخرين مراحلش رسيده بود به مسخره مى گرفت. به خاطر درمان زخمى كه در روده پديد آمده بود شيمى درمانى را متوقف كرده بودند و سرطان جلو مى رفت. با تبسم مى گفت: "حالا ببين تا كجاها تشريف مى بره"! در عين درد، چهره اش به هيچ رو ترحم آميز نبود. نادر بود چنين روحيه اى. همان كه ما دلبستگان به كمونيسم سخت بدان نياز داريم. در برخوردها، هم زبان انتقاد داشت و هم زبان تفاهم و تشويق. مطالعات و اطلاعاتش پيرامون جنبش زنان در ايران و جهان گسترده بود و مى توانم بگويم ژرف. اين جنبش را صرفا در فعاليت سياسى و مبارزه با مرد سالارى و احكام دينى نمى ديد، بلكه آثار ادبى و هنرى زنان (شعر، رمان، فيلم و نقاشى) را نيز بُعدى از اين جنبش مى دانست و حتى مى توانست آن ها را به نقد و سنجش بگذارد. در طرح آرا و نظراتش جسور و صادق بود. از هيچ وسيله اى براى دانستن، ارتباط برقرار كردن غافل نبود. وقتى در صحبت با نكته اى جالب رو به رو مى شد گل از گلش مى شكفت و گويى درد جانكاه را فراموش مى كرد. جمعى و تشكيلاتى كار مى كرد.
سوم مارس امسال به كتاب "زنان سال صفر" (گزيدهء مقالات و سخنرانى ها و مصاحبه هاى او) جايزهء پوران بازرگان اهدا گرديد و از نويسنده و مبارزهء پيگيرش تقدير شد. او كه با همتى ستودنى و با همكارى دوستانهء اكيپ پزشكى از بيمارستان به مراسم آمده بود در آخرين حضور عمومى خويش چنين گفت:
http://www.youtube.com/watch?v=xQ9THup9KAI اين ضايعه را با اندوه فراوان به رفقايش در حزب كمونيست ايران (م. ل. م.)، در سازمان زنان ۸ مارس ـ ايرانى افغانى، به خانواده، نزديكان و دوستانش، به جنبش زنان ايران، به رهروان خستگى ناپذير راه كمونيسم تسليت مى گوييم. ديروز ۲۶ مه ۲۰۱۲ در سالگرد كمون پاريس، در پرلاشز، جايش را خالى كرديم. مبارزهء طبقاتى كارگران و زحمتكشان و ستمديدگان، مبارزهء رهايى بخش زنان آتش ها به پا خواهد كرد، آذرها خواهد آفريد همه درخشان.
هرگز نميرد آنكه دلش زنده شد به عشق / در سينه هاى مردم عارف مزار ما ست. از طرف انديشه و پيكار: تراب حق شناس ۲۷ مه ۲۰۱۲