فیلم «سال صفر»
جنبش رهایی زنان ایران (۱۹۷۹)
Mouvement de libération des femmes iraniennes,
Année zero (1979)
* Sylvina Boissonnas
Claudine Mulard
Michelle Muller
«وقتی زنان ایرانی زنجیرهای‌شان را پاره می‌کنند، همه‌ی زنان جهان‌اند که به همراه آن‌ها پیش می‌روند!»
تیتر اطلاعیه‌ی «زنان در جنبش»، ۱۱ مارس ۱۹۷۹ در همبستگی با زنان ایران
این فیلم مستند توسط برخی از فعالین* «زنان در جنبش» (MLF: Des femmes en mouvement) در سال ۱۹۷۹ ساخته شده است.
این مستند تلاشی برای ثبت مبارزات زنان ایران علیه حجاب اجباری بوده است. چون حدوداً یک ماه بعد از به قدرت رسیدن حکومت اسلامی، خمینی فرمان اجباری شدن حجاب را اعلام کرد و هزاران زن مبارز و آزادی‌خواه چندین روز متوالی در مخالفت با فرمان حجاب اجباری به خیابان‌ها ریختند. در تاریخ ۸ مارس ۱۹۷۹ (۱۷ اسفند ۱۳۵۷)، گروهی از زنان MLF از فرانسه به تهران سفر کردند تا در همبستگی با مبارزات زنان ایرانی علیه رژیم تئوکراتیک، این مبارزات را ثبت کرده و پخش نمایند. آن‌ها معتقد بودند با این فیلم با تفکر، زندگی، چرخش و خیزش مبارزات زنان ایران همراه شده‌اند.
در این مستند ما شاهد حضور زنانی چون کیت میلت از اعضای «کمیته‌ی بین‌المللی حق زنان» (SIDF) نیز هستیم. کمیته‌ای که در ماه مارس ۱۹۷۹ به ابتکار عمل ۱۰۱ نفر از شخصیت‌های شناخته‌شده (کسانی چون سیمون دوبووار، ژیزل حلیمی، نوال سعدوای، لیلا ابوسیف، کیت میلت، آنی‌یس واردا، کولت اوردی، گلوریا استینم ...) از ۱۵ کشور جهان برای همبستگی هرچه بیشتر با جنبش بین‌المللی زنان ایجاد شد.
این مستند ارزشمند اگرچه فقط برش‌های کوتاهی از جسارت و مقاومت زنان ایران در مقابله با تثبیت قدرت نیروهای پدر/مردسالار و واپس‌گرای اسلامی و ظهور جمهوری اسلامی را بازنمایی می‌کند، اما مهم‌ترین و معتبرترین سند برای ثبت تولد جنبش نوین زنان در ایران است که به همت و با همبستگی جنبش بین‌المللی زنان تهیه شده است.
تا جایی که تحقیقات ما نشان می‌دهد این فیلم سال‌ها در جنبش زنان ایران ناشناخته باقی‌مانده و به فارسی ترجمه نشده بود، ازاین‌رو «کمیته‌ی برگزاری هشت مارس» (که پس از اولین مجمع عمومی به «سازمان زنان هشت مارس (ایران-افغانستان)» تغییر نام داد) این مسئولیت را به عهده گرفت و برای اولین بار این مستند را در سال ۱۹۹۸ (۱۳۷۶) به فارسی ترجمه و صداگذاری کرد و در اختیار جنبش زنان ایران قرار داد.
هدف کمیته‌ی برگزاری هشت مارس که باوجود حداقل امکانات و تجربه دست به این عمل زدند، این بود که به یک ضرورت تاریخی پاسخ دهند. ضرورت این بود که هم پایه‌گذاران جنبش نوین زنان ایران که در این خیزش جسورانه شرکت کرده بودند و هم مبارزات و اهداف‌شان به نسلِ جوانِ جنبش معرفی شوند. نسل جوانی که به شکل جمعی و فردی، آگاهانه یا خودبه‌خودی و با افت‌وخیز فراوان، نزدیک به چهل سال است که در مقابل حجاب اجباری مبارزه کرده و می‌کند. نسلی که نیاز دارد بر تجربه‌ی تاریخی جنبش زنان در ایران و جهان تکیه کند تا بتواند با تکیه بر شانه‌های مبارزات نسل‌های پیش از خود، پروازی هر چه بلندتر و مبارزاتی هر چه موفق‌تر برای رهایی زنان را تجربه نماید. علاوه بر این تاریخ مبارزات زنان همواره توسط نیروهای پدر/مردسالار طبقاتی مختلف که منافع خود را دنبال می‌کنند، عمدتاً حذف و مصادره به مطلوب شده است، بنابراین یکی از ضرورت‌ها، مقابله با این استحاله‌ی تاریخی بوده و هست.
در پاسخ به این ضرورت‌ها بوده و هست که ما کماکان این اثر ارزشمند را برای بازنمایی یک لحظه‌ی تاریخی و بخش مهمی از مبارزات جنبش زنان در ایران و جهان به‌روزرسانی می‌کنیم.
سازمان زنان هشت مارس (ایران – افغانستان)
بهمن‌ماه ۱۳۹۶
* شما می‌توانید این مستند را با صداگذاری فارسی در این آدرس ببینید:
https://youtube.com/watch?v=rxzBEcnvvus
برگرفته از نشریه هشت مارس شماره 43